Nadir Salifov, bilinen adıyla Lotu Quli, 1990’lardan 2020’ye kadar Kafkasya, Türkiye, Orta Asya ve Rusya hattındaki yeraltı dünyasının en tartışmalı figürlerinden biriydi. Onu farklı kılan, Sovyet sonrası suç dünyasının üç temel eksenini aynı anda etkilemesiydi:
-
Azerbaycan yeraltı yapılanması
-
Kafkas kökenli diaspora suç ağları
-
Uluslararası ticari baskı ve tahsilat sistemleri
Bu dosyada; çok konuşulan fakat genelde parçalı anlatılan bilgiler ilk kez tek bir metinde derli toplu şekilde sunulmaktadır.
1. Çocukluk ve Köken: Kafkas Geleneğinin Etkisi
-
Doğum: 28 Ağustos 1972, Azerbaycan – Göyçay / Aşağı Şirvan bölgesi.
-
Aile yapısı geleneksel, muhafazakâr ve disiplinliydi.
-
Nadir’in aile içinde en dikkat çeken özelliği aşırı otoriter baba figürü altında büyümesiydi. Bu durum, ileride geliştireceği katı sadakat–cezalandırma anlayışının kökeni olarak sıkça gösterilir.
Ergenlik döneminde, Sovyetlerin çözülüşüyle birlikte Güney Kafkasya’da oluşan kaotik dönemde, genç yaşta yeraltı gruplarıyla temas kurduğu bilinir.
2. İlk Dönem: Hapis Öncesi Yeraltı Etkisi (1988–1995)
Bu dönemde Salifov’un etrafında biriken bilgiler genelde sözlü kaynaklara dayanır:
-
Genç yaşta ticaret noktaları üzerinde kontrol kurmaya çalışan yerel gruplarla çatışmalara dahil oldu.
-
O yıllarda Azerbaycan’ın pek çok bölgesinde yaşanan savaş sonrası ekonomik boşluk, küçük grupların hızla güçlenmesine yol açıyordu.
-
Salifov’un çevresinde “sertliği ve inatçılığı” ile tanındığı dönemin tanıkları tarafından sıkça belirtilir.
Bu döneme ait yazılı kaynak azdır; ancak sonraki yıllardaki sadık kadrosunun çoğu bu yıllarda şekillenmiştir.
3. 1996 Tutuklanması ve 2000’lere Uzanan Hapishane Yılları
Salifov’un suç dünyasındaki yükselişinde en kritik zaman, hapishane dönemidir.
Çünkü:
✔ Hapis onun için düşüş değil, bir komuta merkezi oldu.
✔ Hapisteyken bile dışarıdaki Azerbaycanlı ağları birleştiren kişiydi.
✔ Kafkasya’daki birçok grup onu “arabulucu” olarak kabul etmeye başladı.
Hapishanede öne çıkan üç nokta:
-
Disiplin – Sert cezalandırma yöntemleriyle kendi düzenini kurması.
-
Ekonomik disiplin – Azerbaycanlı iş ağları üzerinden gelen paranın belli bir düzen altında toplanması.
-
“Kafkas birliği” fikri – Özellikle Rusya’daki diasporada güçlü bir dayanışma ağı oluşturması.
Çok az kişide görülen bir durum olarak, 25 yıla yakın kesintili hapis hayatına rağmen nüfuzunu kaybetmedi, aksine daha da büyüttü.
4. Hapisten Sonra Güç Savaşı: 2010–2017
Salifov’un dışarıya çıkmasıyla birlikte Kafkas suç dünyasında bir dönüm noktası yaşandı.
Rakipleriyle yaşadığı en büyük gerilimler:
-
Rovşen Lenkoranski ile çekişme
-
“Pazar tahsildarlığı” kontrolü
-
Azerbaycan içindeki ekonomik gruplarla güç yarışları
-
Türkiye hattındaki ticari kapıların yeniden paylaşılması
2016–2017 yılları arasında Orta Asya–Türkiye–Azerbaycan bağlantılı birçok ticaret grubunun Salifov veya rakipleri arasında tercih yapmaya zorlandığı bir süreç yaşandı.
5. Türkiye Dönemi: Legal Görünen Ağlar Üzerindeki Etki
2017’den sonra Lotu Quli’nin etkisi özellikle Türkiye merkezli hale geldi.
Bu dönemde:
-
Otelcilik, restoran zincirleri, nakliye ve mücevher ticareti yapılan yerlerde etkinliğin arttığı
-
Bazı grupların “koruma hizmeti” adı altında onun adına hareket ettiği
-
Dost–düşman ayrımının daha keskinleştiği
bilinir.
Bu dönem aynı zamanda en çok fotoğraf ve medya görünürlüğünün olduğu dönemdir.
6. Çatışmalar, Ayrışmalar ve Son Dönem (2018–2020)
2018 sonrası Salifov’un çevresinde şu gelişmeler yaşandı:
1) Yakın çevresinde çatlaklar
Uzun yıllardır yanında olan bazı isimlerin kopması, güç mücadelesini tetikledi.
2) Rusya ile artan gerilim
Rusya’daki bazı grupların, onun yükselişini bir tehdit olarak görmeye başlaması dönüm noktası oldu.
3) İç çevre ile anlaşmazlıklar
Sadakat zincirinde yaşanan kırılmalar, ileride ölümüne giden yolu hazırladı.
7. Ölümü: 19 Ağustos 2020 – Antalya
Lotu Quli, Antalya’da yakın çevresinden biri tarafından vurularak öldürüldü.
Ölümü, Kafkas yeraltı dünyasında son 20 yılın en büyük güç boşluğu olarak değerlendirilir.
8. Mirası ve Etkisi
Bugün Salifov’un ardından iki görüş hâkim:
1) Onu organize suç dünyasında “denge kuran” biri olarak görenler
Özellikle diaspora iş çevreleri arasında bu görüş daha güçlüdür.
2) Aşırı merkeziyetçi ve sert bir lider olarak görenler
Rakipleri ve bazı eski yakın çevresi bu pozisyondadır.
Gerçekte ise Lotu Quli, Sovyet sonrası suç yapılanmasının dönüşümünü önemli derecede temsil eden figürlerden birisi olmuşdur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder